Wyobrażenie szkoły kojarzy się z instytucją umieszczoną na ogół w pokaźnym budynku, do którego rano dziarsko spieszą nauczyciele i nieco mniej entuzjastycznie młodzi chłopcy i dziewczęta. Odbywają się w nim regularne lekcje trwające czterdzieści pięć minut i zbyt krótkie, odmierzane dźwiękiem szkolnego – dzisiaj już elektrycznego – dzwonka, przerwy. A przecież szkoła to nie tylko lekcje, ortodoksyjnie majoryzowane przez sporą część kadry pedagogicznej. Choć ranga lekcji nie powinna być kwestionowana, wiemy, że nie zawsze czas spędzony przez uczniów w ławce przynosi oczekiwane efekty. Dlatego ważnym sposobem wzbogacania wiedzy szkolnej są różnego rodzaju zajęcia o charakterze doświadczalnym, laboratoryjnym. Praca z mikroskopem, retortą czy modelem silnika wysokoprężnego z pewnością ułatwiają zrozumienie zjawisk omawianych przez nauczyciela i opisanych w podręczniku. Dla nauczyciela historii czy języka ojczystego takim laboratorium jest wycieczka. Wyjście poza mury szkolne jest szansą na przybliżenie uczniom wielkiej historii dziejącej się tuż obok, na ukazanie ważnych artefaktów kulturowych, na przygotowanie do uczestnictwa w życiu kulturalnym ich miasta czy okolicy.

Wycieczki szkolne mogą mieć różny charakter: od rekreacyjnych, integracyjnych – z wyraźnie uwypuklonymi celami wychowawczymi, poprzez czysto krajoznawcze, które łączą zadania wychowawcze z poznawczymi, aż po wycieczki przedmiotowe, w których dominuje ich dydaktyczny wymiar (co podczas trwania takiej wycieczki nie wyklucza rekreacji i – często bardzo istotnych – walorów wychowawczych). Wycieczką będzie wyjście do pobliskiego muzeum, odwiedziny biblioteki i zapoznanie z jej zasobami, zwiedzanie miejskiego archiwum, odwiedzanie w celu poznania dawnych form architektonicznych pobliskich kościołów czy pałaców. Ważnym doświadczeniem dla uczniów może być spacer po wojskowym czy historycznym cmentarzu. W mniejszej miejscowości będzie to wyjazd do teatru czy opery, często połączony z innymi atrakcjami, np. zwiedzaniem ogrodu zoologicznego czy botanicznego...

Całość do pobrania tutaj

W Chorografii Jana Długosza, czyli w geograficznym opisie zamieszkanych ziem, pierwsze miejsce zajmuje hydrografia. Łatwo to zrozumieć – logiką osadnictwa rządzi bieg rzek i nazwy miejscowości są wobec nazw rzek wtórne. Wśród prawobrzeżnych dopływów górnej Wisły wymienia Długosz Białą, Sołę, Skawę, Rabę, Dunajec Czarny i Biały z dopływami Łososina, Uszew, Poprad i Biała. Wszystkie one, z wyjątkiem Dunajca, wypływają według Długosza z Gór Sarmackich (Sarmatici Montes) - odpowiednika Beskidów Zachodnich. Dunajec Czarny i Biały mają swoje źródła in Alpibus altissimis Hungarie, quorum nivalis semper vertex, qui Tatri a vulgo appellantur, a zatem w bardzo wysokich Alpach węgierskich, których grzbiety są zawsze pokryte śniegiem, a które przez lud nazywane są Tatrami. Tak więc Tatry przypisał Długosz Węgrom. Z kolei w rejonie Soły wymienia Długosz Babią Górę, którą nazywa Babą. Ten wytrawny średniowieczny kronikarz – geograf miał jednak nikłą znajomość gór. W XIV wieku osadnictwo było już poważnie zaawansowane w Beskidach i na Podhalu, gdzie rozsiadły się już Nowy Targ, Szaflary, Harklowa, Waksmund i inne. Długosz wymienia te miejscowości, często jako pierwszy, wzmiankuje choćby należącą do cystersów Rabkę z jej solanką, używając stwierdzenia Sal in Rabschyca. Przez przełęcze karpackie prowadziły już uczęszczane szlaki komunikacyjne, a w Tatrach rozpoczęto poszukiwania górnicze. Chorografia o tyle zwraca uwagę na góry, o ile łączył się z nimi jakiś znamienny obiekt sakralny czy rezydencja lub jakaś tradycja historyczna. Masywy górskie tu nie istnieją ani pod względem krajobrazowym, ani etnograficznym. Brak też jakichkolwiek legend związanych z masywem Karpat...

Całość do pobrania tutaj